De verduurzaming van woningen stuit in veel wijken op stevige uitdagingen. Goed contact en samenwerking met bewoners zijn hierbij cruciaal, maar niet vanzelfsprekend. In veel buurten heeft verwaarlozing sporen nagelaten en is het vertrouwen in publieke partijen vaak laag. Gemeenten, woningcorporaties en netbeheerders worden met wantrouwen benaderd. Dat maakt het lastig om plannen voor de energietransitie van de grond te krijgen. Tegelijkertijd ontstaan er op sommige plekken initiatieven van onderop, waar bewoners zich organiseren en de betrokkenheid groeit. Deze initiatieven laten zien dat verbinding mogelijk is – maar ook dat het tijd en toewijding vraagt. Zij kunnen met persoonlijk contact en hulp ontzettend veel betekenen voor de buurt.

Energiebesparing als neutraal onderwerp om achter de voordeur te komen

De energiecoaches van de Energiebank lukt het vaak wel om achter de voordeur te komen, waar deze bij andere instanties dicht blijven. Zij helpen niet alleen met energiebesparing maar geven bewoners ruimte en aandacht. Door een goed gesprek aan te gaan van mens tot mens, vertrouwen te winnen kunnen vervolgens samen stappen worden gezet in het verlagen van de energierekening. Bij andere hulpvragen kunnen zij bewoners doorverwijzen naar instanties zoals welzijnswerk, gemeenten en woningcorporaties.

Praktijkvoorbeeld: van energiecoach naar nieuwe energie in het leven

Een werkeloze inwoner van Renkum kreeg in het bezoek van een energiecoach het advies om zijn oude plasma-tv te vervangen. De oude plasma-tv bleek een energieslurper; meer dan 1000 kWh per jaar. Met geld uit het Solidariteitsfonds van de Energiebank kreeg deze inwoner een zuinige LED-tv. In zijn buurt werd een actie georganiseerd over energiebesparing, samen met de woningcorporatie. Meerdere bewoners meldden zich aan voor coaching en er ontstond een gevoel van saamhorigheid. Toen in Renkum het BuurtKlusBedrijf werd opgericht meldde deze inwoner zich aan, hij ging enthousiast aan de slag als klusser. Niet veel later kreeg hij een vaste baan bij een bedrijf. Hij stroomde door vanuit het BuurtKlusBedrijf waar hij inmiddels voldoende opleiding en ervaring had opgedaan. Voor de buurt doet hij nog steeds klusjes voor mensen die hulp nodig hebben. Ook als het gaat om het doen van boodschappen voor de buurvrouw.

Sleutelpersonen in de wijk bereiken meer

Vanwege bijvoorbeeld schaamte, wantrouwen of moeite hebben met het accepteren van hulp, bereikt de energiehulp waar zij recht op hebben hen vaak niet. Daarnaast sluiten gebruikelijke energiebesparingstips niet altijd aan op de verschillende culturele gewoonten en gebruiken.
Om die reden zet Milieu Centraal in op een doelgroep gerichtere benadering via mensen en organisaties uit de ‘vertrouwde kring’ van de huurder. Denk hierbij aan buren, voedselbankmedewerkers, sportschool-trainers, lokale caféhouders, buurthuisvrijwilligers en bekenden van de moskee en de kerk. Zij hebben vaak wél het vertrouwen van de doelgroep.

In de vertrouwde kring bevinden zich mensen die huurders in energiearmoede juist als geen ander kunnen bereiken met de energiehulp die er voor hen beschikbaar is. Zo werkt het sneeuwbaleffect; mensen uit de vertrouwde kring sluiten zich aan bij energiehulp (en werken gelijkwaardig, tegen vergoeding), de op maat ondersteunde huurders vertellen het door.

Gezamenlijk verduurzamen verlaagt kosten en creëert sterke gemeenschappen

Het programma Buurtenergie van LSA ondersteunt buurtinitiatieven bij het verduurzamen van woningen. Bewoners krijgen hulp van een procesbegeleider die technische, sociale en administratieve drempels helpt wegnemen. Door samen op te trekken, dalen de kosten per woning, is er betere toegang tot fondsen en kunnen meer bewoners meedoen.

Zo hielp een procesbegeleider een VvE met uiteenlopende inkomens bij het opzetten van een eerlijke financiële constructie, het bundelen van subsidies en het regelen van isolatie en zonnepanelen.

De aanpak werpt breed vruchten af. Uit onderzoek van LSA Bewoners blijkt dat gezamenlijke verduurzaming niet alleen leidt tot lagere kosten per woning, maar ook tot sterkere gemeenschappen. 95 procent van de deelnemers gaf aan de afgelopen twee jaar samen maatregelen te hebben gerealiseerd. Bovendien worden bewoners actiever in hun buurt en ontmoeten zij meer mensen, ook buiten hun bestaande netwerk.

Verbinden vóór versnellen in Heerlen-Noord

Woningbouwcorporatie Weller in Heerlen investeert in het opbouwen van een relatie met hun huurders in de wijken. Twee medewerkers van Weller zijn voor een lange periode (1,5-2 jaar) zichtbaar aanwezig in de wijk. Alleen vanuit vertrouwen kunnen de vaak ingrijpende maatregelen in de verduurzaming van de woningen ook naar wens worden uitgevoerd. Waar in de wijk (vaak slechte) huurwoningen zijn gekocht door mensen met beperkte middelen, koopt Weller de woningen terug om ze als onderdeel van de collectieve aanpak binnen een blok in de buurt te kunnen renoveren, of te herbouwen na sloop. Dit kan alleen op basis van vertrouwen en bereidheid elkaar te begrijpen. Duiven Piet, een huurder met een duiventil, was bezorgd over zijn duiven tijdens de sloop/renovatie. Er zijn afspraken gemaakt met de aannemer waardoor Duiven Piet ook tijdens de werkzaamheden dagelijks zijn duiven kon verzorgen.