“Beschouw het platform als publiek bezit.” Die oproep van voorzitter Kees Vendrik vond in het eerste webinar van het Nationaal Klimaat Platform (‘Versnellen en verbinden’) al direct gehoor. Klimaatburgemeester Emmely Siebrecht van Landsmeer bood haar ’Klimaatgesprekken’ aan, de andere panelleden deden hetzelfde met hun achterban van burgers en bedrijven. En tegelijk waren er nog veel vragen over de rol van het platform. Vendrik wordt geen ombudsman, leider of woordvoerder van het klimaat, wel ‘Chef Transitie Onderop’. Hij wil een ‘gedeelde verantwoordelijkheid’ van overheid en alle partijen om de energietransitie te realiseren. Daar tussenin staat het platform, als verbinder.

Hulp

In het webinar “Versnellen en verbinden” stelt Kees Vendrik het Platform en zijn thema voor. “Het Klimaatakkoord was vier jaar geleden een stap vooruit, maar het was niet perfect. Coördinerend minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie gaat nu zelf de leiding nemen over de uitvoering bij de ministeries. Wij gaan ons met het platform buigen over wat er in de samenleving leeft, met als centrale vraag, elke dag weer: “Wat hebben burgers en bedrijven nodig?” Eens in de twee maanden ga ik in gesprek met Jetten over wat de transitie helpt. Dat kan geld zijn, oplossen van knelpunten, nieuwe regels of zelfs verkeerde besluiten terugdraaien. En dat volkomen transparant.”

Vendrik vindt het belangrijk te zeggen dat hij er niet alleen voor de professionals is. “Noem mij maar Chef Transitie Onderop. We zullen luisteren naar de mensen, en soms ook drammen, vooral in Den Haag,” zegt de oud-politicus. “Ik zoek het gesprek. Ik wil bijvoorbeeld weten waar de tegenkrachten vandaan komen, want de transitie betreft uiteindelijk iedereen. Je kan er winst mee boeken, het zal bij mensen ook pijn opleveren omdat de economie verandert, of vrees voor schade, bijvoorbeeld in banen of voor bedrijven. Dat moeten we serieus nemen, daar geen doekjes om winden, zichtbaar maken, met steeds maar weer de vraag: wat heb je nodig?”

Wordt Vendrik dan een soort Ombudsman voor de energietransitie? “Ik ben er niet voor individuele klachten, want daar hebben wij met het Platform geen macht voor. Maar we kunnen wel dingen in beweging zetten in bestuurlijk Nederland. Dat moet ook, want onderop is al veel beweging. Het wemelt van de plannen, bijna voor het oprapen.”

Naar de andere kant kijken

“Wat goed, was mijn eerste reactie op het platform,” zegt panellid Jetske Bouman, econoom van het Planbureau voor de Leefomgeving, en onder meer lid van de adviescommissie Burgerfora (Commissie Brenninkmeijer). Zij heeft de stem van onderaf wel gemist in de gesprekken over het Klimaatakkoord: “Hoe komen we voorbij die koplopers? Koplopers zitten anders in elkaar dan de ‘stille middenmoters’. Er zit dus wel wat spanning tussen ‘versnellen’ en de dialoog die je wil voeren: als je versnelt, raak je misschien veel mensen kwijt. We moeten ook leren niet alleen te denken in koplopers en wensbeelden, waar willen we naartoe? We moeten ook leren naar de andere kant te kijken, de kant van de terrasverwarmers, bladblazers en goedkope vliegvakanties.”

Roel Woudstra is met Buurkracht gewend om met burgers om de tafel te zitten en wil die stem hoorbaar maken: “Het is tijd voor deze nieuwe fase. Als je lokaal in gesprek gaat, tref je niet alleen de groene gekkies zoals wijzelf hier aan tafel. Laat het Platform alsjeblieft niet weer zo’n organisatie zijn die door de overheid is opgericht, maar laat iedereen aanschuiven. Ik zie als belangrijkste functie van het platform: vertaal het lokale perspectief naar Den Haag.” Het is volgens Kees Vendrik dan ook niet toevallig dat het Platform niet in Den Haag, maar waarschijnlijk in Utrecht zal worden gevestigd.

Bedrijven

Maria van der Heijden van MVO Nederland wil graag de stem van haar 2000 leden uit het bedrijfsleven laten horen. “Onze stem werd in het Klimaatakkoord nog niet gehoord, maar er gebeurt al heel veel bij deze bedrijven. ‘Verbinden’ betekent voor ons: de ketens in, met afnemers en toeleveranciers. Verbind bijvoorbeeld de boeren met de bedrijven in de gebouwde omgeving voor het gebruiken van biomaterialen. Benut die kracht, en hoor onze wensenlijst aan!”

Kees Vendrik neemt de aanbiedingen ter plekke graag in ontvangst. “We moeten het werk van de koplopers verzilveren, van elkaar leren en hardnekkige problemen met dezelfde hardnekkigheid in Den Haag aankaarten.” Op de sceptische inbreng van het webinarpubliek of het platform alleen de ‘grote zaken’ gaat doen, reageert hij fel: “Juist niet. Het gaat mij om de rechtvaardigheid. Groot en klein moeten allebei aan bod komen. We moeten ‘groter denken en kleiner doen’. De grote zaken in bijvoorbeeld de industrieclusters moeten wel zijn geregeld, dat moet transparant zijn. Tegelijk wil ik horen en snappen wat er lokaal gebeurt. Bijvoorbeeld mensen met een smalle beurs helpen als die vragen: Kan je dit voor me regelen?”

Gedeelde verantwoordelijkheid

Roel Woudstra: “Welke verantwoordelijkheid krijgt het platform, nu we in het klimaatbeleid aan een ‘verantwoordelijkheidscrisis’ lijden?” Een paar toeschouwers van het webinar vroegen via de Mentimeter zelfs eerder om ‘leiderschap’ dan om dialoog. Wordt Kees Vendrik dan voortaan de woordvoerder voor het Klimaat?

Vendrik ziet het platform niet per se in die rol: “Leiderschap moet toch vooral komen van het kabinet, van het grote bedrijfsleven. Gelukkig zie ik dat terug bij de ministeries. Het klimaat en de transitie zijn een gedeelde verantwoordelijkheid, ik wil van iedereen horen wat de eigen bijdrage kan zijn. Wij bestaan maar vier jaar en zijn er om te verbinden, op alle niveaus. Ja, dat is complex; en ja, alles hangt met elkaar samen. Maar als we maar naar blijven verwijzen naar hoe ingewikkeld het is, dan gebeurt er niets. Wij zoomen in op de concrete leefwereld, en op de duizend stappen die daar moeten worden gezet.”

Luister of kijk naar het hele webinar, via: 

Spotify Apple YouTube