De oproep van afgelopen 9 juli namens 20 maatschappelijke organisaties aan de Tweede Kamer om door te gaan met de klimaataanpak wordt inmiddels ondersteund door ruim 80 andere organisaties. De praktijkvoorbeelden die we de afgelopen weken hebben ontvangen, onderstrepen nog eens hoe groot de noodzaak is voor duidelijk en stabiel klimaatbeleid.
"Gezien de doorlooptijden van projecten kunnen we het ons met het oog op verduurzaming en de leveringszekerheid niet veroorloven te vertragen, want een centrale volledig ombouwen, inclusief infrastructuur, opslag en waterstofproductie duurt meerdere jaren."
Producent waterstof
Door met staand beleid voor klimaatdoelen 2030
Met de Tweede Kamerverkiezingen in aantocht en gezien de demissionaire status van het kabinet is de grondregel dat het kabinet zich beperkt tot lopende zaken en uitvoering van staand beleid. Het kabinet acteert alleen indien uitstel het landsbelang schaadt. Uitstel van het klimaatbeleid veroorzaakt precies dat. Talloze ondernemers, werknemers, burgers, publieke uitvoerders zoals netwerkbedrijven en medeoverheden hebben juist nu duidelijkheid van het Rijk nodig om meters te kunnen maken en hun bijdrage aan het bestrijden van de klimaatcrisis te leveren. Het behoeft geen betoog dat dit ook voor de toekomst van de economie van Nederland bijzonder belangrijk is.
In de gezamelijke brief aan zowel de Eerste Kamer als de Tweede Kamer moedigen we de politiek daarom aan om het staande klimaatbeleid (inclusief aanvullend pakket voorjaar 2023) ten uitvoer te brengen. In elk geval de onderdelen die noodzakelijk zijn voor realisatie van de klimaatdoelen voor 2030 en voor zover deze relevant zijn voor de Rijksbegroting 2024. Nieuw klimaatbeleid dat gaat over doelen na 2030, is aan het nieuwe parlement en nieuwe kabinet.
"Waar ik tegenaan loop als het klimaatbeleid tot stilstand komt? Heeft u even? Geef ruimte aan innovatieve oplossingen, ik vraag geen subsidies, wel beleidssteun in de vorm van wegnemen belemmeringen."
Ondernemer in de techniek
Signalen
Als belangrijke besluiten over hoe de klimaatdoelen te behalen nu niet worden genomen, komen veel ondernemers, organisaties en initiatieven in de knel. Juist nu het in de samenleving bruist van de initiatieven is er grote behoefte aan duidelijkheid en richting. Veel bedrijven staan in de startblokken, maar zijn zeer afhankelijk van besluitvorming. Dat is de rode draad in alle voorbeelden die wij toegestuurd kregen.
“Uitstel of vertragingen in beleids- en beslissingsprocessen kunnen wij ons niet veroorloven. Waarborgen van continuïteit in het beleid is een cruciale succesfactor voor de energietransitie! De bewoners van dit land verwachten dit, dat zien wij dagelijks in de praktijk. Laat ons voortvarend doorgaan, neem geen extra risico's!”
Bestuurslid van een lokaal burgerinitiatief
In reacties komt – niet verrassend – vaak netcongestie als probleem naar voren. Dat houdt de boel soms flink op. Zoals deze duurzame ondernemer het stelt:
‘’Door de netcongestie kunnen wij bijna nergens meer de daken van onze logistieke gebouwen vol leggen met zonnepanelen. We zouden dit graag willen, maar leggen nu noodgedwongen alleen zonnepanelen op een klein deel van het dak. Dat is heel erg zonde. Het geld is er, de wil is er, alleen de oplossing van de overheid niet.’’
Ook over dit onderwerp kwamen veel alarmerende signalen binnen. Een consultancy bureau meldt: "Uitstel – en niet te hopen afstel – van de besteding van het Klimaatfonds zorgt dat o.a. projecten voor de realisatie laadinfrastructuur voor elektrisch vervoer, en de uitbreiding van de energie infrastructuur voorlopig niet door kunnen door gebrek aan middelen. Hiermee wordt deze bottleneck in de transitie nog groter."
"Besluitvorming voor verdere stimulering van elektrisch vervoer is nodig: het huidige klimaatpakket voorziet daar niet in. Afgesproken klimaatdoelen halen we daardoor niet, terwijl er veel laaghangend fruit is. Dat betekent dat de kans voor veel Nederlanders om elektrisch te gaan rijden wordt afgenomen. Draagvlak voor elektrificatie en ZE-zones wordt daarmee kleiner."
Van zonnepanelen tot warmtepompen en van producenten tot lokale energiecooperaties, allen maken zich zorgen over de voortgang van de energietransitie. Een grote producent van producten voor duurzame energieopwek zegt hierover: "Onze rol is o.a. het ontwikkelen van productiecapaciteit, het monitoren van warmtepompen en het opleiden van (toekomstige) installateurs. We hechten er veel waarde aan dat alle voorgenomen activiteiten, subsidietrajecten en wetsontwikkelingen met betrekking tot hybride warmtepompen onverminderd doorgaan zodat wij de ingezette koers met betrekking tot ontwikkelingen en investeringen kunnen voortzetten."
Een collega-producent van warmtepompen vertelt over de problemen die hij voorziet:
"Investeringen zullen lager worden en later in de tijd gemaakt worden. Productinnovaties kunnen wij onvoldoende financieren en daarmee komen deze tot stilstand. Daarnaast voorzien we een langzamere opbouw van extra werkgelegenheid ter ondersteuning van de transitie."
Bedrijven die werken aan de verduurzaming bij consumenten thuis, lopen tegen onduidelijkheid over subsidies en regels aan. Zo vertelt een van die ondernemers:
"Door de complexiteit aan regelgeving en subsidieverstrekking zien klanten door de bomen het bos niet meer, en wij als gespecialiseerde aanbieder ook bijna niet meer. Om geen subsidiemogelijkheid te missen, is het wachten op de nieuwe aangekondigde subsidie of een nieuwe tranche als een subsidie overbooked is. Projecten worden suboptimaal uitgevoerd, op binnenhalen van meeste subsidie, niet op de meest efficiente/effectiefste oplossing."
De zorg over het stikstofbeleid, bijvoorbeeld, houdt verband met het feit dat onzekerheid hierover leidt tot vertraging in projecten en vergunningen. Dit heeft directe economische gevolgen. In de woorden van een ondernemer in de maakindustrie:
“Uitsluitend met een langjarig stabiel beleid kunnen de ambities voortvloeiend uit het Parijs-akkoord worden waargemaakt, opdat de industrie navenant en significant kan (en moet) investeren in de benodigde technieken die daarvoor nodig zijn.”
De ondertekenaars van de brief aan het parlement, 25 augustus 2023:
VNO-NCW, Nationaal Klimaat Platform, CNV, Urgenda, Stedin, Natuur & Milieu, Energie Samen, LTO Nederland, Enexis, Gasunie, Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE), Natuurmonumenten, Greenpeace, TenneT, Aedes vereniging van woningcorporaties, MKB-Nederland, Alliander, MVO Nederland, VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten), Voorzitters van de vijf uitvoeringstafels Klimaatakkoord
De oproep aan de politiek om het klimaatbeleid niet controversieel te verklaren wordt gesteund door:
Advies- en Ingenieursbureau Bind, APPM Management Consultants, Asser Energie, A3-agility, Baarn Duurzaam, Ballas Nedam Development, BIG in Pipelines, Branchevereniging Bodemenergie, Co2-assistent VU, Consumentenbond, Coöperatie CALorie energie, Coöperatie Deltawind, Coöperatie Energiek Alphen aan den Rijn, Coöperatie Energiek Nagele, Coöperatie Enschede Energie, Coöperatie Noaber-Energie Fonds UA, Coöperatie Opgewekt Houten, Coöperatie Zon op Alphen aan den Rijn, Coöperatie Zon op Garenkokerskwartier, Coöperatie Zon op Leiderdorp, Deelstroom Delft, DSM-Firmenich, Dutch Data Center Association, Dutch Green Building Council, Duurzaam Alphen-Chaam, Duurzaam Gebouwd, Duurzame Energie Coöperatie Leudal U.A, Energie Beheer Nederland (EBN), Energiecoöperatie De Omslag U.A., Energiecoöperatie Hut van Mie U.A., Energiecoöperatie RoerOm Energie, Energie coöperatie SamenWind, Energiecoöperaties regio Arnhem-Nijmegen, Energie Samen Gelderland, Energie Samen Zuid Holland, Energiek Baarn, Energiek Poelgeest, Energie van Utrecht, ENGIE, Escozon, Essent, EugenWijkse Energie Coöperatie, Fastned, FNV, Gebiedscooperatie Groener Zoeterwoude, Gebiedscoöperatie Nieuwkoop, Gelders Energieakkoord, Geothermie Nederland, Greenchoice, Gideonsbende, Holland Solar, Itho Daalderop productspecialist Renewables, IJssel Warmte, JongRES, Kamstrup, Klimaatonderzoeks Initiatief Nederland (KIN), Klimaatburgemeesters van Castricum, Delft, Dordrecht, Gemert-Bakel & Vijfheerenlanden, Klimaatverbond Nederland, Leimuiden Duurzaam Coöperatief, Loenen Energie, MVO Nederland, Nationaal Warmtefonds, Natuur en Milieu Overijssel, Nederlandse Branchevereniging Wettelijke Vertegenwoordigers (Horus), Nederlandse Vereniging van Banken, Nederlandse WindEnergie Associatie (NWEA), Netbeheer Nederland, NL Hydrogen, Nobian, om | nieuwe energie, Platform Bio-economie, Platform Duurzame Huisvesting, Remeha, Rijn en IJssel Energie Coöperatie, Rijnland Energie Coöperatie, Samenwerkingsverband voor Biobrandstoffen en duurzame Energie Oost Nederland, Spatial Eye BV, Stichting Beon, Stichting Drechtse Stromen, Stichting Grootouders voor het Klimaat, Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn), Stichting Warmtenetwerk, Stichting W/E adviseurs, Stichting Zonnewarmte, Stroomversnelling, Sustain CreatiK & Climate CreatiK, Triodos Bank, Triple Solar, UN Global Compact Network Netherlands, Vattenfall, Vereniging Eigen Huis (VEH), Vereniging Energie-Nederland, Vereniging Friese Dorpsmolens, Vereniging Nederlandse Chemische Industrie (VNCI), Vereniging Warmtepompen, Vereniging Zonnekrachtcentrales, Waterstof-coöperatie GLDH2, WeGrow, Zeenergie, Zeewolde Zon, ZutphenEnergie, Zytec.