"Energiepositieve wijken, dat kunnen wij ook"

12-02-2024

Annelies Huygen is hoogleraar Ordening Energiemarkten aan de Universiteit Utrecht, werkt ook bij TNO en is lid van de Versnellingsdialoog, de interne adviesraad van het NKP. Wat drijft haar om een bijdrage te leveren aan de klimaat- en energietransitie? En waar krijgt zij energie van?

“Internationaal komen er steeds meer duurzame wijken, waar burgers en bedrijven alleen of samen energie produceren, met elkaar delen, waarbij ze het samen opslaan en ook alle restwarmte weer gebruiken. Soms zijn die wijken zelfs energiepositief: ze produceren meer energie dan ze gebruiken. Dat kunnen wij ook”, dat zegt Annelies Huygen. Zij is hoogleraar Ordening Energiemarkten aan de UU, werkt ook bij TNO en is lid van de Versnellingsdialoog, de interne adviesraad van het NKP.

Ze is gepromoveerd op de liberalisering van de elektriciteitssector, maar stapte zes jaar geleden over op het onderwerp warmte. Annelies: “Ik zag steeds vaker plannen om restwarmte van de industrie naar de wijken te brengen. Het zit in mijn aard om dan meteen te denken: ‘Als je wijken wilt verwarmen, is dit dan de beste manier? Is die oplossing aantrekkelijk voor de consument? Kan de industrie er voor zorgen dat ze geen restwarmte meer heeft of deze zelf hergebruikt?’ Want met restwarmte van de industrie maak je mensen afhankelijk, veelal van fossiele processen. 

 

 

Op naar een duurzaam energiesysteem

Dat het anders en beter kan, daar is Annelies van overtuigd. In haar dagelijks werk doet ze onderzoek, vooral naar goede voorbeelden in het buitenland. Die kennis probeert ze naar Nederland te brengen. Ze voert veel gesprekken en geeft ze advies aan warmteprojecten. Recent zat ze in het Expertteam Energiesysteem 2050 en schreef ze mee aan het advies in opdracht van minister Jetten. “We hebben terug geredeneerd vanuit een duurzaam energiesysteem in 2050 naar de stappen die daar nu voor nodig zijn”, vertelt Annelies. “Vorig jaar is het rapport uitgebracht en we hebben er veel positieve reacties op gekregen. Het is fijn dat er een stuk ligt waarin je beschrijft hoe je denkt dat de energietransitie kan verlopen.”
 

Energie delen

“Tegelijkertijd zie je dat de regels nu nog een enorme belemmering vormen voor de transitie in de wijken”, vervolgt ze. “En hoe verschrikkelijk moeilijk het in Nederland is om het te veranderen. Neem energie delen; dat moet van de EU, kan al in België, maar komt er hier niet door. Het belang van de consument en van innovatie is niet leidend. Ik praat veel met allerlei betrokkenen, ik vind het leuk om mijn visie en kennis te delen op bijeenkomsten en in klankbordgroepen. Ik breng mensen graag bij elkaar, zoals ook het Nationaal Klimaat Platform dat doet, bijvoorbeeld op De Top van Onderop."

"Ik draag op die manier graag bij aan de versnelling van de energietransitie. Al voel ik me soms als een grammofoonplaat die op hetzelfde punt blijft hangen.”

 

De belangstelling voor energie heeft Annelies van huis uit meegekregen. “Mijn vader had een installatiebureau en was veel bezig met de Club van Rome. Dus thuis werd veel over energie en verduurzaming gepraat. De meeste huizen uit jaren zestig en zeventig waren heel slecht geïsoleerd. Daar maakte hij zich druk over, ook over het zo verspillen van aardgas."

"Toen ik 10 jaar was stond mijn vader met een interview in de Elsevier, met een foto en onderschrift: Als je een huis heel goed isoleert, dan kun je het met een kaarsje verwarmen. Ik ben opgevoed met zo min mogelijk energie gebruiken en dat doe ik nu nog steeds. Wat zou hij het fantastisch vinden dat we nu zulke goed geïsoleerde woningen bouwen. Ook passiefwoningen*, zijn utopie.”

* Woningen die niet meer verbruiken dan 15 kWh/m² per jaar voor ruimteverwarming. red.

 

 

 

Robuuster systeem

“Inmiddels ben ik helemaal de wijken ingedoken en gespecialiseerd in lokale energiesystemen,” vertelt Annelies. “Je moet je voorstellen hoe dat is, als wijken straks energieneutraal zijn. De nieuwe generatie zonnepanelen is veel efficiënter en kun je overal op aanbrengen. Dus je gaat heel veel zon produceren in de wijken, coöperaties starten en het sámen doen. Het gaat dan niet alleen om verwarming, maar ook om koeling en bijvoorbeeld het laden van elektrische auto’s. Om netcongestie in wijken te voorkomen, kun je in de wijk vraag en aanbod op elkaar afstemmen met slimme systemen en opslag van elektriciteit en warmte. Het meeste in de wijk produceren, bottom-up, en alle restwarmte weer gebruiken, dat is een veel robuuster systeem. Bovendien brengt zo’n aanpak mensen in sociaal opzicht ook bij elkaar.”

“Als je nu 10-15 hele goede voorbeelden hebt van energie-neutrale wijken in Nederland, dan kunnen mensen zien dat het kan. Natuurlijk gaan er dingen mis, maar daar leer je van. Maar die voorbeelden zijn cruciaal.”


Dicht bij huis

“In mijn eigen wijk zijn ze zo’n nieuwe energievoorziening aan het opzetten. Dat is natuurlijk  geweldig want dan zie je van dichtbij hoe het kan. Ik woon naast een ziekenhuis waar ze veel restwarmte hebben. Die restwarmte willen ze gratis ter beschikking stellen aan de wijk.  Dan komt er een coöperatie en een lage temperatuur warmtenet.  In mijn wijk staan allerlei woningen, uit alle tijdperken, maar bijvoorbeeld ook schoolgebouwen en een sporthal. Zo’n moderne energievoorziening moet dus overal kunnen werken. Ik probeer de mensen die het opzetten, te helpen door hen te adviseren.”

 

Belemmeringen wegnemen

“Als ik één maatregel direct zou mogen doorvoeren, dan zou ik alle wettelijke belemmeringen wegnemen die er nu zijn voor die energie neutrale wijken. Het nu zomaar afschaffen van de salderingsregeling vind ik een slecht idee. Zolang consumenten hun elektriciteit niet samen kunnen delen, samen kunnen opslaan of samen kunnen omzetten in warmte, is het onverstandig. De investeringen in zon op dak zakken nu al in, terwijl we dit hard nodig hebben voor de toekomst. Steeds wordt de consument die verduurzaamt teruggefloten. Er wordt niet vanuit innovatie gedacht. Terwijl innovaties cruciaal zijn voor de energietransitie.”

 

 

 

 

 

 

 

 

Afbeeldingen

X (voorheen Twitter)

Bekijk ook

 

 

Blijf op de hoogte

Geen belangrijke updates missen? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief.

Inschrijven

 

 

Cookie-instellingen