Het draagvlak voor klimaatbeleid hangt voor veel burgers en ondernemers in de eerste plaats af van de mate van duidelijkheid en koersvastheid die de overheid aan de dag legt. Er is veel maatschappelijk initiatief in buurten, wijken en bedrijventerreinen. “Burgers en ondernemers willen niet alleen meepraten, maar willen vooral ook meedoen en dat gaat niet altijd van een leien dakje,” aldus Vendrik.

In het eerste Signalenrapport van het NKP staan drie signalen centraal:

• Maatschappelijke initiatieven worden onvoldoende op waarde geschat
• Nog niet iedereen kan meedoen
• Ondernemers vragen om perspectief en een consistent beleid

Maatschappelijke initiatieven worden onvoldoende op waarde geschat

Lokale initiatieven van inwoners en ondernemers, zoals energie-coöperaties,  besparingsacties en verduurzaming van bedrijventerreinen, botsen regelmatig met staande regels en praktijken. Zo wordt, vaak onbedoeld, duurzaam maatschappelijk initiatief belemmerd. Die belemmeringen zijn er ook in de mobiliteitssector en de landbouw. Boeren die het voortouw nemen in verduurzaming, vaak in samenwerking met andere partijen als bouwers en omwonenden, hebben houvast nodig. In de mobiliteitssector staat een veelheid aan partijen klaar om vaart te maken met elektrificatie maar ontbreekt het aan beleid.

Nog niet iedereen kan meedoen

Hoe kan worden voorkomen dat lage- en middeninkomensgroepen achterblijven in de minst toekomstbestendige woningen? Met het Voorjaarspakket klimaat (april 2023) worden zij geholpen met extra middelen om versnelling van verduurzaming van huurwoningen te realiseren. Daarnaast zijn er mooie initiatieven om ook huurders te laten profiteren van eigen opwek middels zonnepaneelsystemen. Deze twee voorbeelden lenen zich voor (forse) meerjarige opschaling, om mensen met een bescheiden inkomen zo snel mogelijk te kunnen laten profiteren van een lage duurzame energierekening. Ook voor lokale sportverenigingen zou een programmatische aanpak wenselijk zijn. Zo kan de transitie aan 'sociaal profiel' winnen.

Ondernemers vragen om perspectief en een consistent beleid

Het maatschappelijk initiatief zoals benoemd onder het eerste signaal geldt nadrukkelijk ook voor een groeiende schare van grote en middelgrote MKB-ondernemingen. De beweging naar een circulair ondernemerslandschap is ingezet, zo ook het initiatief om ondernemerschap te verbinden aan flexibiliteit in het energiesysteem. Perspectief en consistentie zijn hier van twee kanten welkom: van de minister van EZK die uitzicht biedt op de klimaat-neutrale en circulaire economie die in de toekomst het verdienvermogen van Nederland ondersteunt en van de minister voor Klimaat en Energie die helderheid biedt over de toekomstige flexibiliteitsmarkt en alle tarieven en spelregels die daarvoor relevant zijn.

Onderzoek door Motivaction

Onderzoek onder burgers, dat Motivaction op verzoek van het Nationaal Klimaat Platform in mei 2023 heeft laten uitvoeren, bevestigt bovengenoemde signalen. Het laat wederom zien dat een meerderheid van de ondervraagden zich zorgen maakt over klimaatverandering, voorstander is van een stevig klimaatbeleid en ondersteuning van de overheid vraagt bij verduurzaming.