‘Als je als partij de grootste wil worden, dan mijd je het eerlijke verhaal’, stelt Elodie Verweij, chef politiek bij talkshow Beau. Voor politici is het niet aantrekkelijk om zich op het onderwerp klimaat te profileren, zo blijkt tijdens het webinar 'Kiezen voor Klimaat'.   

De toegenomen tastbaarheid en zichtbaarheid van de klimaatverandering leidt niet tot grotere zorgen onder Nederlandse burgers. Volgens Peter Kanne van opinieonderzoeker I&O Research zijn die zorgen al 15 jaar gelijk. ‘Sterker, door de aandacht voor bestaanszekerheid en migratie is klimaatverandering wat aan het wegzakken in de hoofden van mensen.’

Volgens Yvonne Hofs, parlementair journalist bij De Volkskrant, ligt bij een groot deel van de kiezers de focus op de korte termijn. ‘De meeste politieke partijen nemen het onderwerp wel écht serieus. Maar als het eropaan komt, kiezen ze voor maatregelen die burgers geen pijn doen. Hogere benzineaccijnzen? Zo vlak voor de verkiezingen toch maar niet. Net als energiebelasting. Op het moment dat het pijn doet, dan leveren partijen niet. De paniek die vorig jaar uitbrak rond de energieprijzen maakt politici extra voorzichtig.’

Verweij: ‘Als je als partij de grootste wil worden, kun je wel zeggen dat klimaat belangrijk is, maar dan mijd je het eerlijke verhaal. Politiek is voelen. Dus om de grote middengroep te overtuigen, moet je meer brengen dan rationele argumenten. Bijvoorbeeld klimaat meer koppelen aan bestaanszekerheid. Timmermans probeert het, maar het komt niet over. Als hij een slachtoffer van de zomerstorm in juli koppelt aan klimaatverandering, dan wordt dat gezien als lijkenpikkerij.’

Kanne: ‘Als iemand het kan koppelen, dan is het Omtzigt. Hij wordt gewaardeerd om zijn eerlijkheid en heeft gezag. Omtzigt moet zijn achterban aanspreken op moraal.’

Ambities dreigen te stranden bij de uitvoering

Aan aandacht voor klimaat is in de verkiezingsprogramma’s geen gebrek. Dat is echter geen garantie voor goed klimaatbeleid. Dick van Dam, onderzoeker klimaat en energiebeleid bij het Planbureau voor de Leefomgeving: ‘We zien steeds meer voorwaarden bij de uitrol van zon en wind.’

‘Er is veel aandacht voor klimaat in de verkiezingsprogramma’s’, stelt Wouter Langendoen, één van de opstellers van het verkiezingsoverzicht klimaat van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE).

Dick van Dam, onderzoeker klimaat en energiebeleid bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), herkent de toegenomen aandacht in de verkiezingsprogramma’s. Het PBL heeft – samen met het CPB – de programma’s doorgerekend. ‘Het CPB kijkt daarbij naar geld, wij naar leefbaarheid. Een brede meerderheid van de partijen erkent de urgentie van klimaatbeleid en het voldoen aan het Parijsakkoord. De Klimaatwet – gericht op een vermindering van de uitstoot met 55 procent in 2030 – wordt gezien als de ondergrens.’ Uit de doorrekening blijkt volgens Van Dam ook dat de kans groot is dat dat doel wordt gehaald. ‘Deels wel omdat het beleid leidt tot verplaatsing van de productiecapaciteit naar het buitenland. Dat levert dus geen positief klimaateffect op.‘ Die ambitie tot 2030 is volgens de PBL-onderzoeker ook logisch omdat Nederland zich heeft verbonden aan vergelijkbare Europese doelen. ‘Daar kun je alleen onderuit als je uit de EU gaat.’

Langendoen, Van Dam en Gijs Termeer, directeur van Klimaatbureau Hier, voorzien wel problemen bij de uitvoering. Langendoen: ‘Er is een kloof tussen de landelijke voorstellen en de praktijk. Vooral doordat allerlei technieken worden uitgesloten.’

Termeer: ‘Er is in bijna alle programma’s een grote ambitie voor zon en wind. We zien echter ook dat er steeds meer voorwaarden worden gesteld aan de uitrol. Bijna niemand spreekt zich in het verkiezingsprogramma uit voor zon op land.’

Volgens Langendoen wordt de haalbaarheid dan lastig. ‘Zeker als je kijkt naar lange procedures. Alles moet nog worden gebouwd.’

Van Dam: ‘Partijen spreken zich in programma’s uit voor onder meer snellere vergunningen. Of het werkt, en of het daadwerkelijk leidt tot versnellen, valt nog niet te zeggen.’