Bij ongeveer één op de drie huishoudens in Nederland liggen al zonnepanelen op het dak. Dat is een democratisering van de stroomvoorziening die in de wereld zijn gelijke niet kent. Maar als we wereldkampioen zonne-energie willen blijven, ook na aanpassing van de huidige riante salderingsregeling, moet het systeem op de schop. Méér decentrale netwerken, opslag, koppeling met warmte, energiecoöperaties, dynamische contracten, kortom: zonne-energie is er bij gebaat dat de burger meer macht krijgt.
De Eerste Kamer hield afschaffen van de salderingsregeling nog tegen. Voor sommigen is dat een zegen, voor anderen aanleiding om andere maatregelen te nemen.
Aanleiding van de online talkshow ‘Hoe blijven we wereldkampioen zonnepanelen?’ is de discussie rondom de bestaande salderingsregeling.
Sinds 2004 mogen eigenaren van panelen de stroom die zij in een jaar opwekken wegstrepen tegen hun jaarverbruik van elektriciteit. Iedereen is het erover eens dat die lucratieve regeling cruciaal is geweest voor de enorme groei van het aantal panelen. En de regeling blijft nog even intact, maar veel scheelde dat niet.
Omdat zonnepanelen voortdurend goedkoper worden, zo rekent demissionair minister Rob Jetten van Economische Zaken en Klimaat voor, is de regeling overbodig geworden, en ook te duur. Want wat de regeling de zonnepaneelbezitter extra oplevert, kost geld aan de kant van netbeheerders - bijvoorbeeld om de files op het stroomnet op te lossen - energieleveranciers en overheid. De Tweede Kamer ging akkoord, maar de Eerste Kamer stemde tegen afschaffen van saldering. Net nu zonnepanelen binnen bereik komen van mensen met een wat smallere portemonnee zag een meerderheid van de Senaat te weinig zekerheid voor nieuwe investeerders om hun geld binnen redelijke termijn terug te verdienen.
Dat besluit zadelt de energieleveranciers wel op met een kostenprobleem, vinden zij. Jasper van den Driest, directeur van groen energiebedrijf Vandebron, legt uit: “We krijgen in de zomer, als het verbruik relatief laag is, veel zonnestroom die relatief weinig waard is, en leveren in de koude wintermaanden relatief veel stroom terug die we tegen een hogere prijs moeten inkopen. Dat verschil moet verrekend worden. Tot nu waren die extra kosten beperkt dus niemand merkte er veel van dat we die uitsmeerden over alle klanten. Maar de kosten stijgen, dus vanuit onze missie vinden we het rechtvaardig dat de paneelbezitter nu twee tientjes per maand extra betaalt. Die is nog steeds voordelig uit, want die meerkosten vallen weg tegen de relatief lage stroomtarieven.”
Ook de webinarbezoekers waren in meerderheid vóór afschaffen. Maar gesprekspartners Ronald van der Klaauw van Wocozo en André Zeijseink van E-centrale Loenen staan nog aan de andere kant. Van der Klaauw: “Wij kijken vooral naar de huurwoningen, waar nog maar 1 op 5 huishoudens zonnepanelen heeft. Huurders bij een corporatie verdienen de zonnepanelen niet binnen zeven jaar terug, maar doen er vijftien tot twintig jaar over. Ik zie liever een salderingsplafond, op bijvoorbeeld 2500 kilowattuur, want dan doen de huurders nog mee.”
- Kijk de online talkshow terug op YouTube
- Beluister als podcast via Spotify
- Fragment interview PvdA-GroenLinks senator Ferd Crone
Nu heeft de salderingsregeling de politieke hakbijl nog overleefd, maar aanpassing lijkt een kwestie van tijd. Zelf direct de zonnestroom gebruiken is een prima alternatief voor salderen.
Alle partijen in het webinar werken aan alternatieven voor de huidige manier van afrekenen van zonnestroom. Jasper Van den Driest van Vandebron geeft de voorzet: “Gebruik de zonnestroom direct als die wordt opgewekt: voor de wasmachine, warmtepomp, opladen van de elektrische auto. De klant heeft daarvoor een prikkel nodig, bijvoorbeeld met het ‘dynamische contract’. Daarin rekenen we de elektriciteit af tegen de uurprijs op de markt, en gas tegen de dagprijs.”
Dat is precies waar André Zeijseink met E-centrale Loenen aan werkt:
“We zijn toe aan een integraler management van de zonnestroom: met slim opladen van de auto, een thuisbatterij, slim gebruik van de warmtepomop, een dynamische prijs. Dan kan je in een wijk of in je dorp vraag en aanbod balanceren. We maken dit soort systemen al gemakkelijker, al zijn ze nog niet ‘plug and play’. Maar over vijf of zes jaar wel, dan is er slimme software die dit kan regelen.” De winst is overduidelijk: “Wij berekenden dat je in 2022 door slim laden 10.000 kilometer gratis met de elektrische auto had kunnen rijden. Dus de gebruiker is spekkoper, en tegelijk wordt het net ontlast! En dan heb je salderen niet nodig.”
Ronald van der Klaauw van Stichting Wocozon, die huurders van zonnestroom voorziet: “Wij zien een enorme kans als woningcorporaties gaan samenwerken met energiecoöperaties. Samen kunnen ze de energie in de wijk houden, door bijvoorbeeld een buurtbatterij te gebruiken, warmtepompen per huis of per blok, het is niet te ingewikkeld en wij kunnen daarvoor zorgen zonder de huurder lastig te vallen. Dan moet alleen de overheid niet twee keer energiebelasting heffen, wanneer de stroom het wijknet ingaat en eruit komt.” Ook Jasper van den Driest ziet dat wel gebeuren: “De energieleverancier wordt dan energiemanager. Nu is het nog pionieren op dat terrein, maar als saldering eraf gaat, zal je zien hoe snel de markt dit oppakt! Dan zal ook meer innovatie plaatsvinden, bijvoorbeeld met opslag.” Waarop Zeijseink aanvult: “Maar eerst het gebruik managen! Want ook opslag in batterijen kost geld en rendement.”
De salderingsregeling kan in de nabije toekomst worden geschrapt, maar pas als er aan een aantal voorwaarden is voldaan. De tweede gespreksronde maakt duidelijk wat er nog moet gebeuren.
Annelies Huygen (hoogleraar Ordening Energiemarkten en lid Expertteam Energiesysteem 2050): “De wet- en regelgeving moet slimmer, en moet loskomen van de energieleverancier. Dan kan saldering eraf.” Maar dan wel met veel oog voor het sociale aspect, zegt Bastiaan van Perlo van de Woonbond: “Huurders moeten vooral uit de wind worden gehouden. Zij willen dat hun kosten voor de komende vijftien tot twintig jaar voorspelbaar zijn, en dat ze onder de streep (huur plus zonnestroom) niet duurder uit zijn. Dat dreigde nu wel te gebeuren.”
Irmelin Waalkens, adviseur bij Gooi op groen, ziet ook veel in lokale initiatieven:
“Wij hebben het in Nederland heel luxe gehad, met buitengewoon goede netten en een woest aantrekkelijke saldering, die ook nog eens lekker simpel was. Maar de volgende stap is toch aan de markt, die allerlei oplossingen biedt. In andere landen is het al heel gebruikelijk om batterijen toe te passen. Dat maakt de rekensom iets duurder, maar nog altijd aantrekkelijk. En batterijen worden in hoog tempo ook goedkoper.”
Annelies Huygen ziet veel in energieneutrale wijken: “Uitgangspunt moet zijn: zoveel mogelijk zonnepanelen op de daken. Maar ik pleit ook voor veel meer wisselwerking tussen elektriciteit en warmte. Waarom niet, zoals ook in Denemarken, de overtollige zonnestroom ook gebruiken voor warmte, dat je veel gemakkelijker dan stroom ook kunt opslaan? Maar nee hoor: gemeentes ontwikkelen nu warmtevisies zonder daarmee rekening te houden. "We moeten alle creatieve geesten inzetten om zulke oplossingen te bedenken, wet- en regelgeving daarop aan te passen, en dan kan de salderingsregeling er af.”
Volmondig beamen de gesprekspartners de suggestie van het online publiek dat de macht in de energievoorziening in de gebouwde omgeving moet verschuiven van de energiebedrijven naar de burgers en hun energiecoöperaties. Irmelin Waalkens: “Laten we beginnen te denken vanuit decentraal, lokaal. "We hebben showcases nodig, pioniers, die aantonen dat met een overvloed aan wind- en zonneenergie de stroomprijs marginaal wordt als we het decentraal regelen. En nog een schonere economie ook!”
In een kort interview met NKP-voorzitter Kees Vendrik verklaarde PvdA-GroenLinks senator Ferd Crone, woordvoerder energie en klimaat in de Eerste Kamer, zijn standpunt over de saldering. “Afschaffen is nog geen optie, maar het irriteert mij wel dat het nu lijkt alsof we helemaal niets willen. We willen niet afschaffen, maar hervormen. Linkse en rechtse partijen kunnen elkaar daarin goed vinden.”
Hij toonde zich verheugd over de uitkomsten van het webinar: “De kern is: we moeten toe naar een ander systeem. Mijn ideaal is dat we daarin elektriciteit en warmte met elkaar verknopen. Laten we snel werk maken van hervormen, maar wel zorgvuldig zijn. De nieuwe Energiewet is daarvoor misschien de aanleiding. Die is niet controversieel verklaard en komt dus waarschijnlijk binnenkort in behandeling. Dan kunnen we ook kijken naar een ander systeem. Maar dat wordt wel een gevecht om belangen en macht.”
Nieuws Activiteiten Webinars Klimaatkennis Publicaties Over ons Contact
Geen belangrijke updates missen? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief.
Inschrijven
Deze website maakt gebruik van cookies. Lees meer over cookies in onze cookieverklaring.
Deze cookies verzamelen nooit persoonsgegevens en zijn noodzakelijk voor het functioneren van de website.
Deze cookies verzamelen gegevens zodat we inzicht krijgen in het gebruik en deze website verder kunnen verbeteren.
Deze cookies zijn van aanbieders van externe content op deze website. Denk aan film, marketing- en/of tracking cookies.